Menningarlandslag
![](https://snaefellsjokull.is/wp-content/uploads/2023/11/DSC09600-1-scaled.jpg)
Búseta
Fyrirhugað er að skrá búsetusögu allra bæja í þjóðgarðinum. Ýmsar heimildir eru til um búsetu fólks og lífsmáta á fyrri tíð og eru það meðal annars kirkjubækur, sýslu- og sóknarlýsingar og bækur eins og kirkjur undir jökli, Íslenskir sjávarhættir eftir Lúðvík Kristjánsson og Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns.
![](https://snaefellsjokull.is/wp-content/uploads/2023/11/IMG_0329-1024x768.jpg)
Kirkjur
Um miðja 13. öld fór að lifna yfir fiskveiðum við Ísland og er líklegt að þá hafi fólki tekið að fjölga undir jökli. Kirkja var á Ingjaldshóli fyrir 1200 og ný kirkja var reist árið 1317 eða 1318. Kirkjan var snemma þriðja stærsta kirkja landsins á eftir dómkirkjunum á Hólum og í Skálholti. Ber það vitni um að fjölmennt hafi verið í byggðunum þar í kring, a.m.k. hluta úr árinu. Kirkjur voru einnig á Einarslóni og Saxhóli og bænhús á Öndverðarnesi fram á miðja 16. öld.
![](https://snaefellsjokull.is/wp-content/uploads/2023/11/DSC09614-1024x700.jpg)
Sjósókn
Útræði var fyrr á öldum víða undir jökli og minjar frá þeim tíma eru vel aðgengilegar. Á mörgum stöðum er lending hættuleg og aðstaða erfið svo að þar lagðist sjósókn af þrátt fyrir nálægð við góð fiskimið. Útgerðin var árstíðabundin og því breytilegt hversu margir bjuggu í héraðinu. Líklega er Dritvík þekktasta verstöðin. Þar var um hríð stærsta vorútver landsins og reru þaðan oft 40 til 60 skip með 200 til 600 vermönnum. Á 19. öld lögðust útverin af vegna breyttra veiðihátta og verkunaraðferða. Með nýrri tækni í útgerð og breyttum lifnaðarháttum urðu aðstæður aðrar og vegur þorpanna jókst.
Þéttbýlisstaðirnir yst á Snæfellsnesi, Hellissandur, Rif og Ólafsvík, eru allir gamlir útgerðar- og verslunarstaðir. Enn þann dag í dag er mikil útgerð í Snæfellsbæ og blómlegt mannlíf.
![](https://snaefellsjokull.is/wp-content/uploads/2023/08/Dritvik-JonGretar-1024x768.jpg)
Söguöld
Vestasta hluta Snæfellsness er ekki oft getið í fornritum en þá helst í tengslum við skreiðarflutninga undir jökli. Bárðar saga Snæfellsáss er þekktasta fornsagan sem gerist á þessu svæði en hún þykir full-ævintýraleg og er ekki talin áreiðanleg sem heimild. Vitað er um bæjarrústir frá landnámstíð, t.d. rústir bæjanna á Forna-Saxhóli, Berutóftir og Írskubúðir. Fyrir ofan Gufuskála er fjöldi fiskbyrgja sem enginn veit hverjir hlóðu en þau eru talin vera 500–700 ára gömul og elstu minjar um sjávarútgerð á Norðurlöndum. Önnur kenning um byrgin er sú að þau hafi verið bænastaðir írskra manna.
![](https://snaefellsjokull.is/wp-content/uploads/2023/11/Fiskbyrgi_PMJ-1024x678.jpg)